Muhtasar nedir?
Kelime anlamına baktığımızda muhtasar kısa, özet demektir. Muhasebe terminolojisinde beyanname ile beraber kullanımına alışkın olduğumuz bu kavram, işverenler veya vergi kesilmesi yapanlar tarafından, kesilen verginin matrahları ile vergi dairesine beyan edilmesi anlamına gelir.
Muhtasar beyanname ne demek?
Muhtasar beyanname, gelir vergisine ilişkin beyan türlerinden bir tanesidir. Gelir Vergisi Kanununun 84. maddesine göre ise işverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kişiler tarafından kesilen vergi matrahlarının toplu olarak vergi dairesine bildirme işlemidir. Gelir İdaresi Başkanlığı'na ait vergi türleri listesinde 0003 GELİR VERGİSİ S. (MUHTASAR) olarak belirtilmiştir.
Muhtasar beyannamede vergi aslı, vergi borçlusundan değil, vergi sorumlusundan talep edilir. Vergi sorumlusu, başkasına ait bir vergi borcunun ödenmesinden kanuni olarak sorumlu tutulan taraftır. Diğer bir deyişle vergi sorumlusu verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.
Bu nedenle muhtasar beyannamede vergi tutarı, vergi sorumlusu tarafından stopaj yöntemi ile hesaplanarak, vergi mükellefinin bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilir ve ödenir. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere muhtasar beyannamede stopaj usulü vergileme yani kaynakta kesinti söz konusudur.
Bu yöntem ile gelir, sahibinin eline geçmeden önce vergi kesintisi yapılarak devlete beyan edilir ve ödenir. Bu konuya bir örnek vermek gerekirse örneğin ücretler, çalışana ödenmeden bordro hesaplamasında brüt tutarı üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır ve yasal süresi içerisinde bu kesintiler muhtasar beyanname ile beyan edilerek devlete ödenir.
Bu yazımızı aşağıdaki "Play" butonuna tıklayarak dinleyebilirsiniz.
Muhtasar beyanname veren kişiler kimler?
İlgili beyannameyi veren mükellefin aşağıdaki gruplardan birinin mensubu olması gerekir:
- Kazanç bakımından zirai ve bilançoya tabi çiftçiler
- Serbest meslek erbapları
- Yatırım fonu yönetenler
- Dernek ve vakıflar
- İş ortaklıkları
- Kamu idare ve kuruluşları
- İktisadi kamu kuruluşları
- Ticaret şirketleri
Muhtasar beyanname ne zaman verilir?
Muhtasar beyanname aylık ya da üç aylık periyotlarda beyan edilir. Üç aylık beyan kapsamına girebilmek için vergi dairesi konuyla ilgili olarak bilgilendirilmeli ve işyerinde çalışan personel sayısı 10 ve daha az olmalıdır.
Eğer beyan edilecek kalemler arasında zirai ürün bedelleri üzerinden yapılmış tevkifatı varsa aylık beyan verilmelidir.
- Üç aylık beyan için beyan süresi ilgili dönemin son ayını takip eden ayın 26. akşamına kadar,
- Aylık beyan için ise ilgili ayı takip eden ayın 26. günün akşamına kadar beyan edilip ödenmelidir.
Örneğin Ocak-Şubat-Mart aylarını kapsayan dönem için muhtasar beyanname 26 Nisan akşamına kadar beyan edilip ödenmelidir.
Aylık beyanda ise örneğin Ocak dönemine ilişkin aylık muhtasar beyanı 26 Şubat akşamına kadar beyan edilip ödenmelidir.
Muhtasar beyanname verilecek ay ödemeye ilişkin 26. günü tatil gününe geliyorsa takip eden ilk iş gününe kadar beyanname verilebilir, ödeme yapılabilir.
3 aylık beyanname verme ve ödeme süreleri
Yukarıdaki açıklamamızın kısa bir özetini, şu tablo üzerinden görebilir; muhtasar beyanname verme süresi hakkında bilgi edinebiliriz:
Ocak, Şubat ve Mart dönemi için ----> 26 Nisan
Nisan, Mayıs ve Haziran dönemi için ----> 26 Temmuz
Temmuz, Ağustos, Eylül dönemi için ----> 26 Ekim
Ekim, Kasım, Aralık dönemleri için ----> 26 Ocak
Belirtilen tarihlerde saat 23:59’a kadar beyanname verilir.
Muhtasar beyannameye konu ödemeler
Muhtasar beyannameye konu ödemeler üzerinden yapılacak tevkifatlara Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde yer verilmiştir. Bu sayılanlar içerisinde en yaygın olarak yapılan tevkifat türlerine aşağıda değinilmiştir. Bahsi geçen tevkifata tabi ödemeler muhtasar beyannamede belirli kodlarla beyan edilir. Bu kodlara da aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
| Muhtasar Beyanname kodu | Ödeme Türü | Vergi Oranı |
|---|---|---|
| 011 | Asgari Ücretli | %15 |
| 012 | Diğer Ücretli | %15-35 |
| 021 | Serbest Meslek Sahiplerine Ödemeler (GVK 18.maddeye göre) | |
| 031 | Yıllara Yaygın İnşaat İşleri | %3 |
| 032 | Yıllara Yaygın İnşaat İşleri (Kurumlara yapılan hakedişlerden) | %3 |
| 041* | Kira Ödemeleri vb. GVK 70.madde kapsamında yapılan ödemeler | %20 |
| 042 | Kooperatiflere Ait Taşınmazların Kiralanması Karşılığı Yapılan Ödemeler | %20 |
| 093 | Ticaret Borsalarında Tescil Ettirilerek SatınAlınan Diğer Zirai Mahsuller İçin Yapılan Ödemele | %3 |
| 094 | Ticaret Borsalarında Tescil Ettirilmeksizin Satın Alınan Diğer Zirai Mahsuller İçin Yapılan Ödemeler |
(*)Kira ödemelerinde stopaj indirimi yapılmasına yönelik 23 Aralık 2020 tarihli, 31343 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3319 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 31 Mayıs 2021 tarihine kadar kira stopaj oranı %20'den %10’a indirilmiştir.
Bu tarihten sonra tekrar bir uzatma söz konusu olmazsa oran yine %20 olarak uygulanacaktır. Bu tarihe kadar brüt kira tutarı üzerinden %10 oranında stopaj uygulanması mümkündür.
2023 yılı kira stopaj oranı %20'dir.
Yukarıda sayılanların haricinde muhtasar beyanname ile beyan edilecek tüm ödeme türleri için Gelir İdaresinin resmi sayfasında yayımlanan tabloyu referans alabilirsiniz.
Muhtasar beyanname hesaplama örneği
Diyelim ki X adında bir şirket var. Bu şirket 11 çalışana sahip ve gerçek kişiden kiralamış olduğu ofisi için aylık olarak 15.000 TL net kira bedeli ödenmektedir. Çalışanlar arasında 3 kişi asgari ücret almaktadır. bu durumda muhtasar beyannamede beyan edilecek vergi türleri hangileridir?
X şirketi 10 kişiden fazla çalışana sahip olduğu için aylık olarak muhtasar beyanname vermelidir. Soruda verilen bilgilere göre ücret gelirleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi, asgari ücret alan 3 kişi 011 kodu ile geriye kalan 8 kişi 012 kodu ile muhtasarda beyan edilmelidir. Ücret üzerinden hesaplanan damga vergisi tutarı ise asgari ücretli ve diğer ücretli ayrımı yapılmadan toplu olarak 302 kodu ile muhtasar beyannamede gösterilmelidir.
Kira geliri ise brüt hale getirilerek stopaj oranı hesaplanmalı ve 041 kodu ile muhtasar beyannamede beyan edilmelidir. Aşağıdaki hesaplamaya göre kira tutarı üzerinden hesaplanan ve beyan edilecek olan stopaj tutarı 3.750 TL idir.
Brütleştirme Formülü : Net Kira Bedeli / 0,80 (15.000/0,8=18.750)
Stopaj Tutarı : 18.750 x 0,20 = 3.750 TL
31 Mayıs 2021 tarihine kadar kira stopajı %10 olarak uygulanacağından hesaplama asagıdaki şekilde yapılmalıdır:
Brütleştirme formülü : Net kira bedeli / 0,90
(15,000/0,9 = 16,666. 67) Stopaj tutarı (16,666.67 x 0,1 = 1,666.67 TL)
Muhtasar beyanname ile ilgili yazımız, umarız sizin için faydalı olmuştur. Vergi alanındaki yeni yazılarımızı takip etmek için Paraşüt Blog'u takip edebilirsiniz.
Serbest meslek makbuzlarını ya da faturalarınızı düzenli olarak takip etmek ve ön muhasebenizde rahat bir nefes almak için bulut tabanlı ön muhasebe programı Paraşüt'ü 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz.
