Tevkifat ne demek?
Arapça kökenli bir kelime olan ‘Tevkifat’ sözcüğü, Türk Dil Kurumu sözlüğünde “para konusundaki kesintiler” olarak tanımlanıyor. Vergisel açıdan bakacak olursak bölüşme ve kesinti yapılması gereken işlemleri açıklayan tevfikat, devletin katma değer vergisini (KDV) sadece satıcıdan almak yerine alıcı ve satıcı arasında bölüştürmesi işidir. Devlet tevfikat yaparak ödemenin daha düzgün ve düzenli olmasına katkı sunar.
Tevkifat türleri
Tevkifatın iki ayrı türü bulunur. Her ikisini de ayrıntılarıyla açıklayalım:
- Gelir vergisi tevkifatı: Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde sayılan gelir türleri üzerinden Bakanlar Kurulu’nun belirlediği oranlarda yapılan kesinti, gelir vergisi tevkifatıdır. Gelir vergisi tevkifat oranlarını öğrenmek için Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) Gelir Vergisi Tevkifat Oranları sayfasında bulabilirsiniz.
- KDV tevkifatı: Yasanın saptadığı malların alım satımı veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin kimi zaman tamamı bazen de belirlenen oranlarda kesinti yapılarak satıcı yerine vergi dairesine (vergi sorumlusu sıfatıyla) beyan edilmesi ve ödenmesine KDV tevkifatı denir.
Tevkifatlı fatura nedir?
Tevkifatlı faturada hesaplanan katma değer vergisi miktarı alıcı ve satıcıya pay edilir. Tevkifatlı fatura aslında normal ve irsaliyeli fatura ile aynıdır. Tevkifatlı faturanın tek farkı, faturanın konusu olan verginin, alıcı ile satıcı arasında bölüştürülerek ikisinden de alınmasıdır. Bu sayede, KDV sorumluluğu, alıcı ve satıcıya yarı yarıya verilmiş olur.
Tevkifat oranları nedir?
- Yapım işleri ve bu işlerle beraber yapılan mimarlık, mühendislik ve etüt, proje hizmetleri 3/10
- Demirbaş,makine, teçhizat ve taşıtların onarım, bakım ve tadilatları 5/10
- Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri, ve bu işlere aracılık hizmetleri 5/10
- Servis taşımacılığı hizmetleri 5/10
- Baskı ve basım hizmetleri 5/10
- Yemek servis ve organizasyon hizmetleri 5/10
- 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alanların hizmet alımları 5/10
- Orman işletme müdürlüklerine verilen hizmetler (orman ve ağaç ürün teslimleri) 5/10
- Basın ilan hizmetleri 5/10
- Bakır, çinko ve alüminyum ürünlerinin tesliminde 7/10
- Çevre, temizlik, ve bahçe bakım hizmetleri 7/10
- Külçe metal teslimleri 7/10
- Danışmanlık, plan, proje, etüt, denetim hizmetleri 9/10
- İşgücü temin hizmetleri 9/10
- Yapı denetim hizmetleri 9/10
- Turistik mağazalara verilen müşteri bulma hizmetleri 9/10
- Spor kulüplerinin yayın, reklam ve isim hakkı gelirlerine konu işlemleri 9/10
- Hurda atık teslimi 9/10
- Metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt, cam hurda ve atıklardan elde edilen hammadde teslimi 9/10
- Pamuk, tiftik, yün, ham post ve deri teslimi 9/10
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesindeki tevkifat uygulaması sayfasından bu listeye ve tevkifat oranlarıyla ilgili detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Tevkifatlı fatura nasıl kesilir ve nasıl hesaplanır?
Tevkifat oranları sektörden sektöre değiştiği için tevkifatlı fatura hesabı için orana göre işlem yapılır. Güncel olarak Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmiş genellikle 3/10, 9/10 aralığında olan tevkifat oranları vardır. Hesaplama işlemini doğru şekilde yapmak için yasanın ilgili bölümünün kontrol edilmesi gerekir. Yazımızın bir önceki bölümünde sektörlere göre belirlenmiş tevkifat oranlarını kullanarak tevkifat fatura hesabı yapabilirsiniz.
Tevkifatlı fatura hesaplamasına ilişkin detayları bir örnekle açıklayalım:
- Toplamı 1.000 TL olan bir satış faturanızın bulunduğunu varsayalım. Bu faturaya %18 oranında KDV eklenince KDV miktarı 180 TL, genel toplam ise 1.080 TL olur. Bu durumda satıcı olarak 180 TL KDV ödemeniz gerekir.
- Eğer tevkifat oranı da söz konusuysa ve 5/10 ise 180 TL’lik KDV tutarının 5/10’u yani yarısı 90 TL eder. Bu durumda ise 90 TL’lik bölüm tevkif edilmişt demektir; yani ödeme sorumluluğu ise sizden alıcıya geçmiştir. Kısacası 90 TL’lik sorumluluk sizde, kalan 90 TL ise alıcının sorumluluğundadır. Faturanın genel toplamı sizin için 1.080 TL’den 900 TL’ye iner.
Tevkifatlı faturanın muhasebe kaydı nasıl yapılır?
Bir hak ediş faturanızın olduğunu ve faturanın ayrıntılarının aşağıdaki gibi olduğunu farz edelim.
- Hakediş tutarı 100.000 TL
- KDV %18 18.000 TL
- Toplam 118.000 TL
- 1/6 KDV Tevkifatı (-) 3.000
- Gelir Vergisi Stopajı % 3 (-) 3.000
- Genel toplam 112.000
Bu durumda muhasebe kaydınızı şöyle yapmalısınız:
120- 112.000 TL
193- 3.000 TL (%3 Gelir Vergisi kesintisi)
350- 100.000 TL
391- 15.000 TL
Tevkifata giren 3.000 TL’lik KDV’yi şirketiniz adına karşı taraf 2 numaralı KDV beyannamesi ile beyan ederek ödeyebilir. Bu durumda sizin işletmenizin bir alacağı olmaz.
Tevkifatlı fatura hangi durumlarda kesilir?
Tüm hizmet ya da ürün satışlarında tevkifat uygulanmaz. Peki tevkifat uygulanabilecek işlemler hangileridir? Tevkifat, Bakanlar Kurulu’nun belirlediği belli başlı işlemlere uygulanır. Tevkifat uygulanan hizmetleri şöyle sıralayabiliriz:
- Bazı yapım işleri ve bu işlerle ilgili mimarlık ve mühendislik hizmetleri
- Temizlik, bahçe ve çevre bakım hizmetleri
- Özel güvenlik hizmetleri
- Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tamirat
- Bakım ve onarım hizmetleri
- Yemek servisi
- Danışmanlık ve denetim hizmetleri
- Yapı denetim hizmetleri
Kimler tevkifat yapar?
Peki kimler tevkifat yapar? Gelir vergisi tevkifatı uygulamasını gerçekleştiren kurum ve kuruluşları aşağıda listeledik:
- Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler ve teşkil ettikleri birlikler
- Döner sermayeli kuruluşlar
- Döner sermayeli kuruluşlar
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları
- Bankalar
- Kamu iktisadi teşebbüsleri
- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar
- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil tüm borsalar
- Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına veya birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler
- Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketler
