Vergi ve matrah artırımı nedir? Nasıl yapılır?

Birçok firmanın uzun zamandır beklediği matrah ve vergi artırımına ilişkin düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı.

 

Matrah ve vergi artışı nedir?

Matrah ve vergi artırımı, ek vergi ödeyerek vergi incelemesinden kurtulmanızı sağlayan bir uygulamadır. Şirket satışı düşünüyorsanız ya da hisselerinizi satma planınız varsa bu uygulamaya başvurmanız faydalı olacaktır.

 

Matrah ve vergi artırımı neden önemli?

Vergi incelemelerinin bir işletme için ne denli önemli olduğunu biliyoruz. tüm belgeleri eksiksiz bir şekilde toplama, geçmiş dönemlere ait evrak ve defterleri bularak kapsamlı raporlar hazırlama elbette ki hem yorucu hem de stresli bir süreçtir. Aynı zamanda incelemeler genelde çok uzun sürdüğü için büyük bir zaman kaybına sebep olabilir.

Bunun için matrah ve vergi artırımının başlıca önemi, başvuru yaptığınız dönem vergi türleri için vergi incelemesinin gelmeyecek olmasıdır. Bu durumda matrah artışı ile tüm bu süreçten muaf tutulacağınız için harcayacağınız zamandan tasarruf edebilir ve daha önemli işlerinize odaklanabilirsiniz.

 

Hangi vergi türlerinde matrah ve vergi artırımına gidilir?

Dönemler: 2018, 2019 ve 2020, 2021, 2022 yılları

Hangi vergi türünden hangi dönem matrah ve vergi artırımına giriyorsanız, sadece o vergi türü ve o dönem için vergi denetimi yapılmayacaktır. Eğer hiç denetlemek istemezseniz tüm vergi türlerinden tüm dönemler için matrah artışına gitmeniz gerekecektir.

Örneğin, kurumlar vergisinden sadece 2019 yılı için matrah ve vergi artırımına gitmek isterseniz sadece kurumlar vergisi ve 2019 yılı için vergi ödersiniz; diğer vergi türleri ve dönemler için vergi ödemenize gerek yoktur. Bu durumda sadece 2019 yılında kurumlar vergisi için denetim gelmeyecek diğer dönemler ve diğer vergi türleri için vergi denetimi gelebilecektir.

 

Matrah ve vergi artırımı maliyeti nedir?

Her vergi türü için ve her dönem için ayrı ayrı hesaplama yapılır. Kurumlar vergisine tabi şirketler için oranlar şöyledir:

İlgili dönemin kurumlar vergisi matrahı tabloda yer alan “Matrah Artışı” oranı ile çarpılır. Bulunan rakam tabloda yer alan “Asgari Matrah Artışı” tutarında fazla ise %20’si, az ise ya da şirket zarar beyan etmişse de “Asgari Matrah Artışı”nın %20’si vergi olarak ödenir.

Gelir Vergisimükellefleri (normal, serbest meslek ya da bilanço usulüne tabi) için de ayrı hesaplama tabloları vardır ve yazının kolay okunması için bu tablolara yer verilmemiştir.

KDV için maliyet; ilgili yılın hesaplanan KDV tutarı ile ilgili yılın katsayısı çarpılarak bulunur. Yıllara göre göre katsayı %2 ile %3 arasında değişmektedir. Bazı durumlarda KDV matrah artırımı yapabilmek için Kurumlar Vergisi matrah artırımına da başvurmak zorunludur.

Matrah artırımı kapsamında ödenen KDV’ler indirim yapılamayacak ve Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) olarak kayıtlarda dikkate alınacaktır. KDV2 ödemeleri için ise matrah artırımı düzenlemesi yoktur. KDV2 beyannameleri ile ödenen vergilerin doğruluğu için vergi denetimi her zaman gelebilir.

Stopaj için maliyet, farklı stopaj kalemleri için ayrı ayrıdır (ücret stopajı, kira stopajı, serbest meslek stopajı, gider pusulası stopajı vs.). Her stopaj kaleminin yıllara göre katsayıları vardır ve matrah artırımı maliyetini bulabilmek için ilgili stopaj matrahı ile ilgili yılın katsayısını çarpmak gerekir. Örneğin, ücret stopajı için yıllara göre katsayı %2 ile %6 arasında değişir.

 

Ödenecek vergiyi nasıl hesaplayacağız?

Bu hesaplama biraz karışık olduğundan mali müşaviriniz ile beraber çalışmanız faydalı olacaktır. Vergi hesaplanması sırasında izlenecek adımları sıralayacak olursak:

1. Hangi vergi türünde ve hangi dönemlerde Matrah ve vergi artırımına başvuracaksanız o vergi türlerinin vergi matrahlarını çıkarın,
2. Vergi maliyetlerini hesaplayın ve elinizde bir maliyet listesi bulundurun,
3. Hesapladığınız vergi maliyetine bakarak hangi dönemlerde ve vergi türlerinde matrah ve vergi artırımına başvuracağınıza karar verin.

Kurumlar Vergisi için örnek bir hesaplama yapalım:

Örneğin; 2021 ve 2022 yılları için Kurumlar Vergisi matrah artışından faydalanmayı planlıyorsunuz. Hem 2021 yılı hem de 2022 yılları Kurumlar Vergisi matrahınız 1.000.000 TL olsun. Ayrıca 2022 yılı Q3 geçici vergi matrahı da 750.000 TL olsun.

2021 yılı matrah artırımı: 1.000.000 TL x %20 = 200.000 TL. Bu tutar, 260.000 TL asgari artış tutarından daha az. Bu sebeple asgari artış tutarı olan 260.000 TL artış, vergi hesaplamasında dikkate alınacak.

2021 yılı için ödenecek vergi = 260.000 TL x %20 = 52.000 TL

2022 yılı matrah artırımını bulabilmek için 3 farklı rakam bakacağız. Bunlar 2021 yılı matrahının %122,93 fazlası olan 2.229.300 TL, 2022 yılı Q3 geçici vergi matrahının %40 fazlası olan 1.050.000 TL ve 2022 yılının matrahı olan 1.000.000 TL. bu 3 rakamın en büyüğü olan 2.229.300 TL’yi dikkate almalıyız. 2021 yılı matrah artırımı 2.229.300 TL x %25 = 557.325 TL. Bu tutar, 500.000 TL asgari artış tutarından daha fazla. Bu sebeple 557.325 TL artış, vergi hesaplamasında dikkate alınacak.

2022 yılı için ödenecek vergi = 557.325 TL x %25 = 111.465 TL

 

Matrah ve vergi artırımına ne zamana kadar başvuru yapılacak?

Matrah ve vergi artırımına 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvuru yapılabilecek. Başvuru beyanname verilerek yapılacak ve istenen vadeye göre ödeme listesi, tahakkuk esnasında alınacak.

 

Matrah ve vergi artırımına ilişkin vergiyi taksitle ödeyebilir miyim?

Peşin ödeme yapılabileceği gibi 12, 24,36 ve 48 ay taksitle ödeme imkânı da getirilmiştir. Eğer hesaplanan vergi için peşin ödeme seçilmiş ise (30 Haziran tarihine kadar ödenmesi gerekecek) %10 indirim uygulanacaktır.

Eğer hesaplanan vergi için taksit seçilmiş ise; ödemeler ayda bir olmak üzere taksitle ödenebilecektir. Taksit seçilmesi durumunda Yİ-ÜFE katsayısı oranında vade farkı uygulanacaktır.

 

Matrah ve vergi artırımına katılmalı mıyız?

Matrah ve Vergi artırımına başvurduğunuz ve süresinde ödeme yaptığınız sürece geçmiş dönemlerdeki olası vergi risklerinizden kurtulmuş olursunuz. Bu sayede yatırımcıların karşısına rahat bir şekilde çıkabilir ve şirketinizi değerini artırabilirsiniz. Matrah ve vergi artırımına katılmak zorunlu değildir.

Eğer belirli bir çıkış stratejiniz var ise bu imkanı kaçırmayın. Ayrıca şirketinizde aşağıdaki durumlardan bir ya da birkaçı var ise matrah ve vergi artırımı için başvurmanızı tavsiye ederim.

Dikkate alınması gereken bir başka nokta; matrah ve vergi artışından faydalanan şirket sayısı çok olur ise, bu uygulamadan faydalanmayan şirketlerin denetlenme olasılığı da artacaktır.

 

Matrah ve vergi artırımına katılmak Vergi İdaresi gözünde olumsuz bir izlenim yaratır mı?

Aksine Vergi İdaresi, firmaları matrah ve vergi artırımına katılmaya teşvik etmektedir. Matrah ve vergi artırımına katılmak vergi risklerinin çok olduğu anlamına gelmez. Vergi risklerinizi belli bir tutar karşılığında sigortalıyorsunuz gibi düşünebilirsiniz.

Birçok yabancı sermayeli şirket de vergi incelemesine girmemek için matrah ve vergi artırımına başvurmaktadır. Üstelik vergi idaresi elindeki denetim kadrosunu matrah ve vergi artırımına gitmeyen şirketlere doğru yönlendirebilir.

 

Dikkat edilmesi gereken konular

Vergi ve matrah artışı düzenlemesinin çok kapsamlı ve oldukça teknik olması sebebi ile bu konuda mali müşavirinizden mutlaka destek almanız gerekecektir.